نخستین ماهواره کوچک ناسا به فضا پرتاب می شود
چهار ماهواره تخت و دیسکیشکل موسوم به «DiskSat» که به صورت مشترک توسط نیروی فضایی ایالات متحده و ناسا طراحی شده است، اواخر این هفته پرتاب میشود تا معماری جدیدی از ماهوارههای کوچک را که برای فعالیت در مدار بسیار پایین زمین طراحی شدند، مورد ارزیابی قرار دهد.
این چهار «دیسکست» قرار است در ساعت ۱۲ بامداد به وقت شرق آمریکا در تاریخ ۱۸ دسامبر، با موشک «الکترون» شرکت «راکتلب» از پایگاه فضایی منطقهای آتلانتیک در جزیره والاپس ایالت ویرجینیا به فضا پرتاب شوند.
این ماموریت که «STP-S30» نام دارد، نسبت به برنامه اولیه که بهار ۲۰۲۶ در نظر گرفته شده بود، با شتاب قابلتوجهی جلو افتاده است.
فرماندهی سامانههای فضایی آمریکا در ۱۶ دسامبر اعلام کرد که هدف این ماموریت، ارزیابی عملکرد و کارایی سکوی ماهوارهای «دیسکست» است.
همچنین قرار است توان تولید انرژی الکتریکی در این ماهوارهها تا ۱۰۰ وات از طریق سلولهای خورشیدی نصبشده روی بدنه دیسکیشکل و مانور آنها در چندین رژیم مداری، از جمله مدار بسیار پایین زمین (VLEO) مورد بررسی قرار گیرد.
محمولههای ثانویه نصبشده روی این ماهوارهها نیز آزمایشهایی در حوزه ارتباطات و سنجش محیط فضایی را پشتیبانی خواهند کرد.
این پرتاب در چارچوب «برنامه آزمایش فضایی» ارتش آمریکا انجام میشود؛ برنامهای که دسترسی به فضا را برای سامانههای آزمایشی با کاربرد بالقوه نظامی فراهم میکند.
نیروی فضایی آمریکا در سال ۲۰۲۴ میلادی قراردادی به ارزش ۱۴.۴ میلیون دلار برای انجام ماموریت «STP-S30» به شرکت راکتلب اعطا کرده است.
علت طراحی دیسکی شکل این ماهوارهها چیست؟
ماهواره «دیسک ست» توسط شرکت «Aerospace Corporation» و با تأمین مالی ناسا توسعه یافته و بهعنوان جایگزینی بالقوه برای استاندارد رایج «کیوبست» معرفی شده است. هر یک از این فضاپیماها حدود یک متر قطر دارند و به شکل صفحهای تخت طراحی شدهاند تا با کمترین مقاومت آیرودینامیکی، در لایههای بالایی جو زمین حرکت کنند.
به گفته ناسا، طراحی دیسکیشکل این ماهوارهها سطح بیشتری نسبت به ماهوارههای کوچک متعارف فراهم میکند؛ امری که امکان تولید انرژی بالاتر و فضای بیشتر برای نصب ابزارهای علمی را فراهم میسازد. این پیکربندی بهگونهای طراحی شده که دامنه ماموریتهای قابل انجام را نسبت به کیوبستهای همجرم، بهطور قابل توجهی گسترش دهد.
این طراحی همچنین با ظرفیت محموله موشک الکترون شرکت راکتلب سازگار شده است. در زمان پرتاب، چندین «دیسکست» درون یک سامانه پرتابگر ویژه روی هم قرار میگیرند و پس از رسیدن موشک به مدار، بهصورت جداگانه رهاسازی میشوند.
نیروی فضایی آمریکا بر اساس توافقی با ناسا، پشتیبانی پرتاب و عملیات مداری این ماموریت را بر عهده دارد.
حرکت بر مدار بسیار پایین زمین با هدف تصویربرداری با وضوح بالاتر
یکی از اهداف اصلی این ماموریت، نمایش امکان انجام عملیات پایدار در مدار بسیار پایین زمین است؛ مداری که معمولاً در ارتفاع کمتر از ۳۰۰ کیلومتر تعریف میشود.
ماهوارههایی که در این ارتفاع فعالیت میکنند با مقاومت شدید جو مواجه هستند؛ عاملی که بهسرعت ارتفاع مدار را کاهش میدهد و معمولا بدون پیشرانش مداوم، عمر ماموریت را به چند روز یا چند هفته محدود میکند.
با وجود این چالشها، فعالیت در ارتفاعات پایینتر مزایایی مانند تصویربرداری با وضوح بالاتر از زمین، بهبود کیفیت سیگنالهای سنجش از دور و ارتباطات با تأخیر کمتر را فراهم میکند.
معماری «دیسکست» با هدف غلبه بر این محدودیتها طراحی شده است؛ از جمله با کاهش نیروی مقاومت سیال از طریق جهتگیری لبهای و تخت در هنگام پرواز و استفاده از پیشرانش الکتریکی با راندمان بالا برای مقابله با افت تدریجی مدار.
توسعه منظومههای ماهوارهای آینده در حوزههای دفاعی و تجاری
شرکت راکتلب در بیانیهای در ۱۶ دسامبر اعلام کرد که موشک الکترون چهار عدد از این ماهواره کوچک را در مدار دایرهای در ارتفاع حدود ۵۵۰ کیلومتر رهاسازی خواهد کرد. پس از آن، شرکت «Aerospace» قابلیت مانورپذیری ماهوارهها، عملکرد سامانه پرتابگر و توانایی تغییر مدار با استفاده از پیشرانش الکتریکی را آزمایش خواهد کرد.
در صورت موفقیت، این آزمایش میتواند مسیر توسعه منظومههای ماهوارهای آینده در حوزههای دفاعی و تجاری را هموار کند؛ منظومههایی که قرار است در رژیم مداری فعالیت کنند که تاکنون برای عملیات پایدار ماهوارهای تا حد زیادی دستنیافتنی بوده است.
یورو نیوز
